Πόνος στο αυτί

Υπάρχουν πολλές πιθανές αιτίες που προκαλούν πόνο εσωτερικά ή γύρω από το αυτί, αν και οι περισσότεροι ασθενείς, ακόμα και οι γιατροί μπορούν να σκεφτούν μόνο μερικές από αυτές. 

Η ωταλγία ή αλλιώς ωτοδυνία για να μπορέσει να γίνει διακρισή του αιτίου που την προκαλεί βασίζεται στο ιστορικό του ΩΡΛ ιατρού το οποίο είναι εξειδικευμένο για την συγκεκριμένη παθολογική κατάσταση και είναι το εξής:

• Αμφοτερόπλευρη ή μονόπλευρη, ποιά πλευρά;
• Συνεχής ή διαλείπουσα;
• Συνοδεύεται απο ωτόρροια ή επιτείνεται στην έλξη του πτερυγίου ή στην πίεση του τράγου;
• Σχετίζεται με κολύμβηση ή βουτιές;
• Σχετίζεται με πρόσφατη φλεγμονή του ανωτέρου αναπνευστικού;
• Φυσιολογικά ωτοσκοπικά ευρήματα (προβλήματα απο τα δόντια, αρθραλγία της κροταφογναθικής άρθρωσης, αυχενικό σύνδρομο, νευραλγία του ωτοκροταφικού κλάδου του τριδύμου v, του τυμπανικού κλάδου του πνευμονογαστρικού v, σε οξεία αμυγδαλίτιδα ή μετα απο αμυγδαλεκτομή, σε καρκίνωμα του ρινοφάρυγγα)
• Κακοήθεις νόσοι του ανώτερου αναπνευστικού και πεπτικού συστήματος
• Μακρά βελονοειδής απόφυση (σύνδρομο Eagle). Ερεθισμός του γλωσσοφαρυγγικού v.

Η εύρεση της αιτίας που προκαλεί την ωταλγία βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην ωτοσκόπηση που εφαρμόζει ο ΩΡΛ ιατρός και η διάκριση γίνεται ανάλογα με τα ευρήματα και είναι η εξής:

Ωτοσκόπηση

Παθολογικά ευρήματα στον έξω ακουστικό πόρο:

• Αιμάτωμα
• Τραύμα
• Οξεία διάχυτη εξωτερική ωτίτιδα
• Ωτομύκωση
• Ωτικός έρπης ζωστήρας
• Νεόπλασμα
• Κακοήθης εξωτερική ωτίτιδα
• Βύσμα κυψελίδας
• Ξένο σώμα

​Παθολογικά ευρήματα στην τυμπανική μεμβράνη:

• Φυσσαλιδώδης μυριγγίτιδα
• Τραυματική διάτρηση
• Βαροτραύμα
• Αιματοτύμπανο
• Οξεία μέση ωτίτιδα
• Ορρώδης μέση ωτίτιδα

​Όταν δεν υπάρχουν παθολογικά ευρήματα μέσω της ωτοσκόπησης η πλήρης εξέταση κεφαλής-τραχήλου μας βοηθάει στην διάκριση του προβλήματος ως εξής:

Θετική

• Οδοντικές παθήσεις
• Σύνδρομο κροταφογναθικής άρθρωσης
• Οξεία αμυγδαλίτιδα
• Περιαμυγδαλικό απόστημα
• Άλγος μετα απο αμυγδαλεκτομή
• Μυαλγίες
• Κακοήθειες αναπνευστικού βλεννογόνου
• Σύνδρομο Eagle

​Τέλος αν και η εξέταση κεφαλής τραχήλου είναι αρνητική τότε η μαγνητική τομογραφία μας πραγματοποιεί την τελική διάκριση.

Θετική

• Κακοήθειες αναπνευστικού επιθηλίου
• Ενδοκράνιες εξεργασίες
• Μη εμφανές καρκίνωμα ρινοφάρυγγα
• ​Κακοήθεια υποκροτάφιου βόθρου

​Αρνητική

• Πρώιμη νευραλγία

 Σαν θεραπεία  συνταγογραφούνται αντιβιοτικά, αντιισταμινικά  και ρινικά αποσυμφορητικά σπρέι. Σε μικρό ποσοστό ασθενών, αυτά τα φάρμακα δεν δίνουν λύση στο πρόβλημα του πόνου/ δυσφορίας στο αυτί.  Ακόμα και η τοποθέτηση  σωλινίσκων αερισμού στα αυτιά αποτυγχάνουν. Από απελπισία, κάποιοι ασθενείς καταφεύγουν σε εναλλακτικές θεραπείες με ομοιοπαθητικά φάρμακα με αμφίβολη επιτυχία.

Τι είναι η ωταλγία;

Ωταλγία είναι μια κατάσταση, που συνήθως αναφέρεται ως «πόνος στο αυτί» . Πρωτογενή ωταλγία υπάρχει όταν ο πόνος προέρχεται απο το εσωτερικό του ωτός. Ως δευτερογενή ωταλγία ονομάζεται το άλγος που προέρχεται έξω από το αυτί. Όταν η πρωτογενή ωταλγία είναι παρούσα, η εξέταση του αυτιού απεικονίζει συνήθως κάποια ανωμαλία του εξωτερικού ή του μέσου ωτός. Όταν μιλάμε για ωταλγία η αιτία της οποίας βρίσκεται έξω από το αυτί τότε η εξέταση είναι συνήθως φυσιολογική. Η ωταλγία μπορεί (αλλά όχι απαραίτητα) να συσχετισθεί με διαταραχές της ισορροπίας και της μείωση της ακοής.

Τι προκαλεί η ωταλγία;

Κοινές πηγές πρωτογενής ωταλγίας περιλαμβάνουν: την μέση ωτίτιδα (λοίμωξη του αυτιού), την μαστοειδίτιδα, τους όγκους, τα τραύματα και τις λοιμώξεις του εξωτερικού ωτός ή του ακουστικού πόρου (εξωτερική ωτίτιδα, περιχονδρίτιδα, αιμάτωμα) και δυσλειτουργία της ευσταχιανής σάλπιγγας. Οι όγκοι του κροταφικού οστού, όπως μηνιγγιώματα, και ορισμένοι τύποι βλαβών όπως χολοστεάτωμα, έχουν συσχετιστεί με την ωταλγία, πιθανώς λόγω της συμπίεσης των νευρικών ριζών ή την εισβολή στη κοιλότητα του μέσου ωτός.
Λόγω της πολύπλοκης φύσης του νευρικού συστήματος, ο προσδιορισμός της προέλευσης της ωταλγίας μπορεί να είναι εξαιρετικά δύσκολος, διότι μπορεί να προέρχεται από πολλές άλλες περιοχές του σώματος.

Γιατί η θεραπεία που στοχεύει στο πόνο του αυτιού μερικές φορές δεν βοηθάει;

Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν συνειδητοποιούν ότι η ωταλγία μπορεί να οφείλεται σε παθήσεις που δεν έχουν σχέση με  το αυτί. Στην πραγματικότητα πολλοί νέοι γονείς καταλαβαίνουν ότι όταν στα παιδιά βγαίνουν νέα δόντια, αυτά προκαλούν στα αυτιά τους μια μικρή ωταλγία αν και τα αυτιά τους είναι απολύτως φυσιολογικά. Η συγκεκριμένη αιτία ωταλγίας οφείλεται στα κρανιακά νεύρα που μεταδίδουν τον πόνο που σχετίζεται με την κάτω γνάθο στην ίδια πλευρά του αυτιού. Μερικές φορές ο πόνος / δυσφορία οφείλεται σε μια μη-φυσιολογική κατάσταση, όπως στη χρήση κινητού τηλεφώνου. Υπάρχουν πολλά άλλα παραδείγματα μη-ωτολογικών αιτιών της ωταλγίας.

Πώς είναι δυνατόν ένα πρόβλημα σε άλλα σημεία της κεφαλής και του τραχήλου να προκαλεί πόνο στο αυτί;

Το γεγονός αυτό οφείλεται στο πόνο προερχόμενο από πολυάριθμα νεύρα που συνδέονται με το αυτί, από τα προβλήματα που βρίσκονται  στο κεφάλι ή στο λαιμό. 
Παρακάτω αναφέρονται τα νεύρα και οι πιο κοινές αιτίες που παράγουν ένα συγκεκριμένο  άλγος / δυσφορία στο αυτί. Όπως μπορεί κανείς να συνειδητοποιήσει από την ανάγνωση των περιγραφών, η ακριβής περιοχή όπου γίνεται αισθητός ο πόνος στο αυτί μπορεί να οδηγήσει κάποιον να επικεντρωθεί σε μια συγκεκριμένη περιοχή της κεφαλής και του τραχήλου.

Τουλάχιστον  30% των ασθενών που προσέρχονται στο ΩΡΛ ιατρείο μας με ωταλγία  δεν έχουν στοιχεία φλεγμονής από τα αυτιά και οφείλεται σε άλλα αίτια!!!

Για να γίνει διάγνωση της ωταλγίας πρέπει να γίνει μια πλήρη ΩΡΛ εξέταση που περιλαμβάνει πολλές φορές εκτός από ακοόγραμμα, τυμπανόγραμμα και ενδοσκόπηση ρινός-φάρυγγα.

Οι πιο κοινές αιτίες της μη-ωτολογικής ωταλγίας  είναι:

• Συνδρομή κροταφογναθικής άρθρωσης
• Αμυγδαλίτιδα
• Δυσλειτουργία ευσταχιανής σάλπιγγας  
• Προβλήματα τραχήλου (λοίμωξη ή όγκος)
• Προβλήματα αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης 

Τι εξετάσεις πρέπει να γίνουν για μια ολοκληρωμένη εξέταση της ωταλγίας που δεν υπάρχει  έξω / μέση ωτίτιδα;

Ο Ωρλ-ιατρός πρέπει να εκτελέσει μια ολοκληρωμένη εξέταση κεφαλής και τραχήλου, συμπεριλαμβανομένου της εξέτασης της ρινικής κοιλότητας, της στοματικής κοιλότητας, του τράχηλου, της σπονδυλικής στήλης και της κροταφογναθικής διάρθρωσης. Δακτυλική ψηλάφηση της αμυγδαλής και της βάσης της γλώσσας είναι ένας γρήγορος και αποτελεσματικός  τρόπος για να εξετάσουμε εις βάθος την στοματική  κοιλότητα και τον φάρυγγα για εύρεση της αιτίας του πόνου στο αυτί. Για την διερεύνηση της ωταλγίας μπορεί να εκτελεστεί  ενδοσκόπηση ρινός-φάρυγγα-λάρυγγα για να εξεταστεί πιο προσεκτικά η μύτη, η βάση της γλώσσας και ο λάρυγγας . Πολλές φορές για την σωστή διάγνωση ίσως χρειαστούν ακτινολογικές εξετάσεις όπως η αξονική ή μαγνητική τομογραφία.

Το βασικό που πρέπει να θυμάστε είναι ότι δεν προκαλούνται όλοι οι πόνοι στο αυτί από παθήσεις που έχουν τα ίδια τα αυτιά αλλά ότι πάρα πολλές άλλες παθήσεις της κεφαλής και του τραχήλου μπορούν να προκαλέσουν πόνο στο αυτί.

Εάν έχει γίνει μια ολοκληρωμένη ΩΡΛ εξέταση και εξακολουθεί να μην έχει βρεθεί αιτία για τον πόνο στο αυτί τότε μπορεί να χρειαστεί και μια εξέταση από έναν έμπειρο ρευματολόγο, νευρολόγο. Μερικές φορές ο πόνος στο αυτί μπορεί να οφείλεται σε μια κατάσταση που ονομάζεται νευραλγία τριδύμου είναι μια άτυπη ημικρανία που επικεντρώνεται πάνω από την περιοχή του αυτιού.

Όλοι οι ασθενείς πρέπει να αναζητήσουν άμεση ιατρική βοήθεια εάν παρατηρήσουν οποιαδήποτε αλλαγή στην ακοή ή την ισορροπία, ανεξάρτητα από το αν ή όχι ή ωταλγία είναι επίσης παρούσα. Η αξιολόγηση για την θεραπεία ωταλγίας,  είτε φαρμακευτική είτε  χειρουργική δεν μπορεί να καθοριστεί χωρίς μια ολοκληρωμένη ΩΡΛ ιατρική εξέταση και τις παράλληλες εξετάσεις.

 Η αποφυγή ελέγχου  της ωταλγίας σε περίπτωση οποιασδήποτε αλλαγής της ακοής ή της ισορροπίας δεν συνιστάται  και μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμη απώλεια της ακοής. Το ίδιο ισχύει και για την παρατεταμένη ωταλγία που μπορεί να είναι ένα σημάδι μιας σοβαρής ιατρικής πάθησης.