Το αίσθημα του πονόλαιμου οφείλεται στη φλεγμονή του φάρυγγα την ονομαζόμενη "φαρυγγίτιδα". Η φαρυγγίτιδα προκαλεί ως βασικό σύμπτωμα το άλγος στο οπίσθιο τοίχωμα του φάρυγγα που εμφανίζεται συνήθως κατά την κατάποση.
Αιτιολογία
Ο πιο κοινός τύπος φαρυγγίτιδας είναι η «αμυγδαλοφαρυγγίτιδα». Μπορεί να συνοδεύεται σπάνια με περιαμυγδαλικό απόστημα ή με επιγγλωττίτιδα.
Οι επιπλοκές της είναι σπάνιες αλλά αποτελούν ιδιαίτερα απειλητικές για την ζωή διότι μπορούν να οδηγήσουν σε απόφραξη του αεραγωγού και χρήζουν άμεση εισαγωγή στο νοσοκομείο.
Φαρυγγοαμυγδαλίτιδα:
Προκαλείται κατά κύριο λόγο απο μια ιογενή λοίμωξη και σπανιότερα μπορεί να προκληθεί απο βακτήρια. Οι πιο συχνοί ιοί που μπορούν να οφείλονται για την ανάπτυξη αμυγδαλοφαρυγγίτιδας είναι οι αναπνευστικοί ιοί (ρινοιοι, αδενοιοι, ιός της γρίπης, κορωνοιοι, ο ιός του αναπνευστικού συγκυτίου(RSV) καθως και ο ιός Epstein-Bar ( ο οποίος ειναι υπεύθυνος για την λοιμώδη μονοπυρήνωση) ο ιός του απλού έρπητα, ο κυτταρομεγαλοιός, η πρωτογενή λοίμωξη του ιού HIV.
Η κύρια βακτηριακή αιτία ειναι ο β-αιμολυτικός στρεπτόκοκκος της ομάδας Α (GABHS) που οφείλεται για το 10% των περιπτώσεων σε ενήλικες. Προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία στον ιατρό λόγω του κινδύνου ανάπτυξης της μεταστρεπτοκοκκικής σπειραματονεφρίτιδας, του ρευματικού πυρετού, της χορείας του Syndenham, του συνδρόμου Kawasaki και του σπάνιου και παιδιατρικού νευροψυχιατρικού συνδρόμου PANDAS.
Πιο σπάνιες βακτηριακές αιτίες που προκαλούν φαρυγγοαμυγδαλίτιδα είναι η γονόρροια,η διφθερίτιδα,το μυκόπλασμα και τα χλαμύδια
Περιαμυγδαλικό απόστημα:
Στην περιοχή του φάρυγγα είναι δυνατό σαν επακόλουθο της φλεγμονής να σχηματισθεί απόστημα (περιαμυγδαλικό, πλαγιοφαρυγγικό και σε παιδιά οπισθοφαρυγγικό).
Αποτελεί σπάνια και πολυ επικίνδινη επιπλοκή η οποία προκαλεί ισχυρό άλγος στο λαιμό, πυρετό και δυσκολία διάνοιξης του στόματος. Σε περίπτωση που το αίτιο του σχηματισμού του αποστήματος είναι βακτηριακό συνίσταται η χορήγηση αντιβιοτικών και σε καποιες περιπτώσεις παυσίπονων για την καταπολέμηση του ισχυρού άλγους.
Το περιαμυγδαλικό απόστημα αποτελεί σοβαρή κατάσταση και η αντιμετώπιση του συνίσταται χειρουργική αντιμετώπιση (διάνοιξη και παροχέτευση καθώς και ενδοφλέβια χορήγηση αντιβιοτικών). Η πιθανότητα επανεμφάνισης περιαμυγδαλικού αποστήματος είναι υψηλή γι'αυτό η αμυγδαλεκτομή αποτελεί την οριστική θεραπεία.
Επιγλωττίτιδα:
Το κύριο αίτιο που οφείλεται στην πάθηση αυτή ειναι ο Αιμόφιλος της Ινφλουέτζας (Haemophilus Influenzae) τύπου β. Λόγω του συστηματικού εμβολιασμού κατά του αίμοφιλου της ινφλουετζας η επιγγλωτίδα έχει σχεδόν εξαλειφθεί στα παιδιά.
Άλλες αιτίες που μπορούν να προκαλέσουν αυτήν την κατάσταση σε παιδιά και ενήλικες ειναι ο Streptococcus pneumoniae, ο Staphylococcus Aureus, ο Haemophilus Parainfluenzae, οι β-αιμολυτικοι στρεπτόκοκκοι , ο Branhurnella Catarhalis και Klebsiella Pneumoniae
Εκτίμηση πονόλαιμου:
Ιστορικό:
Στο ιστορικό της παρούσας ασθένειας σημειώνεται η διάρκεια και η σοβαρότητα του πονόλαιμου.
Φυσική εξέταση:
Σε μια ΩΡΛ εξέταση σημειώνεται η ύπαρξη συμπτωμάτων αναπνευστικής δυσχέρειας, ταχύπνοιας δύσπνοιας και ο αναπνευστικός συριγμός. Σε περίπτωση υποψίας ύπαρξης επιγγλωττίτιδας δεν επιτρέπεται η ΩΡΛ εξέταση στα παιδιά λόγω υψηλού κινδύνου πρόκλησης απόφραξης του αεραγωγού.
Η εξέταση πραγματοποιείται με εύκαμπτο ρινολαρυγγοσκόπιο με ή χωρίς τοπική αναισθησία με καταγραφή όλων των ευρυμάτων (ύπαρξη ερυθίματος, εκριμμάτων, πιθανή διόγκωση των αμυγδαλών είτε στην περιοχή των αμυγδαλών είτε οπισθοφαρυγγικά). Αν η σταφυλή είναι στη μέση γραμμή ή φαίνεται να ωθείται προς τη μια πλευρά πρέπει να σημειωθεί. Ο τράχηλος ψηλαφάται για την παρουσία των φλεγμονωδών και διογκουμένων λεμφαδένων. Τέλος η ψηλάφηση και της κοιλιακής χώρας είναι απαραίτητη για την παρουσία σπληνομεγαλίας.
Κόκκινες σημαίες:
Τα συμπτώματα που είναι ιδιαίτερα ανησυχητικά είναι :
- Ο αναπνευστικός συριγμός η' οποιαδήποτε άλλη ένδειξη αναπνευστικής δυσχέρειας
- Έντονη δυσκαταποσία που οδηγεί τον ασθενή στο να του «τρέχουν τα σάλια»
- Προβλήματα στην ομιλίας όπως είναι η χαρακτηριστική σβωλώδης ομιλία (όπως χαρακτηριστικά λέγεται «φωνή ζεστής πατάτας» σας να υπάρχει μια καυτή πατάτα στο στόμα του ασθενή)
- Ορατή διόγκωση στο φάρυγγα
Ερμηνεία των ευρημάτων:
Η επιγλωττίτιδα και τα αποστήματα στην περιοχή του τραχήλου αποτελούν ισχυρή απειλή για τον αεραγωγό και πρέπει να διαφοροποιούνται απο την απλή αμυγδαλοφαρυγγίτιδα η οποία δεν είναι ισχυρά επικίνδυνη.
Τα κλινικά ευρύματα βοηθούν στην διαφοροποιήση αυτή. Στην επιγγλωτίδα υπάρχει αιφνίδια έναρξη ισχυρού άλγους στο λαιμό και δυσφαγία συνήθως χωρίς την ύπαρξη προηγούμενων συμπτωμάτων λοίμωξης του ανώτερου αναπνευστικού.
Στα παιδιά συχνότερα τρέχουν τα σάλια και παρουσιάζονται συμπτώματα τοξικότητας.
Σε μερικές περιπτώσεις (πιο συχνά στα παιδιά) υπάρχουν αναπνευστικές εκδηλώσεις όπως ταχύπνοια,δύσποια,αναπνευστικός συριγμός.Το φαρυγγικό απόστημα και η αμυγδαλοφαρυγγίτιδα μπορούν να προκαλέσουν ερύθημα στο φάρυγγα,εξίδρωμα η' και τα δύο.
Στους ενήλικες τα κλινικά κριτήρια που αυξάνουν την υποψία GABHS είναι:
- Εξίδρωμα στις αμυγδαλές
- Διογκωμένοι τραχηλικοί λεμφαδένες
- Πυρετός
- Απουσία του βήχα
Ενήλικες με ένα κριτήριο μπορεί να θεωρηθούν οτι πάσχουν απο μια ιογενή λοίμωξη.
Η πιθανότητα GABHS είναι αρκετά μεγάλη όταν ο ασθενής εμφανίζει παραπάνω απο δύο κλινικά κριτήρια. Όσον αφορά τις σπανιότερες αιτίες αμυγδαλοφαρυγγίτιδας και της λοιμώδους μονοπυρήνωσης πρέπει να εξετάζεται η ύπαρξη γενικευμένης λεμφαδενοπάθειας με διόγκωση των οπίσθιων τραχηλικών λεμφαδένων, η ηπατοσπληνομεγαλία, η αδυναμία και η δυσφορία με πυρετό διάρκειας περισσότερο απο μία εβδομάδα.
Σε ασθενείς με απουσία συμπτωμάτων ανωτέρου αναπνευστικού αλλα με πρόσφατες στοματικές σεξουαλικές πρακτικές μας οδηγούν στην φαρυγγική βλενόρροια. Η ύπαρξη μιας βρόμικης — γκρι παχιάς και σκληρής μεμβράνης στο οπίσθιο φάρυγγα που αιμορραγεί με την αποκόλληση μας οδηγεί στη διάγνωση της διφθερίτιδας.
Θεραπεία:
Σε ασθενείς με σοβαρά συμπτώματα φαρυγγοαμυγδαλίτιδας συνίσταται η χορήγηση ενός αντιβιοτικού ευρέως φάσματος (π.χ αμοξικιλλίνη / κλαβουλανικό οξυ) μέχρι να βγούν τα αποτελέσματα της καλλιέργειας.
Συμπτωματικές θεραπείες αποτελούν οι χλιαρές γαργάρες με τοπικά αναισθητικά (πχ βεζοκαίνη, λιδοκαίνη, δυκλωνίνη) που βοηθούν στην προσωρινή ανακούφιση του άλγους με αμυγδαλοφαρυγγίτιδα.
Βασικό!!!
