Πώς αμυγδαλές και αδενοειδείς εκβλαστήσεις επηρεάζουν τον ύπνο (Ροχαλητό σε παιδιά);
Ο φυσιολογικός σωλήνας, μέσω του οποίου ο αέρας περνάει από τη μύτη και φτάνει στους πνεύμονες, ονομάζεται αεραγωγός. Οι αμυγδαλές και οι αδενοειδείς εκβλαστήσεις στα παιδιά σχηματίζουν ένα δακτύλιο του ιστού στο οπίσθιο μέρος του λαιμού (φάρυγγα).
Όταν οι αμυγδαλές και αδενοειδείς εκβλαστήσεις στα παιδιά γίνονται υπερβολικά μεγάλες, περιορίζουν τον αεραγωγό και μειώνουν τη ροή του αέρα μέσα και έξω από τους πνεύμονες. Όσο το παιδί είναι ξύπνιο, οι πολύ πρησμένες αμυγδαλές και αδενοειδείς εκβλαστήσεις δεν προκαλούν σημαντικές δυσκολίες στην αναπνοή. Μπορούν να προκαλέσουν κάποια πιο ήπια συμπτώματα, όπως μια συνεχώς βουλωμένη μύτη, "ρινική" ομιλία, αυξημένη έκκριση του σάλιου, μονίμως ανοιχτό στόμα και τα λοιπά, αλλά οι χειρούργοι σπάνια συνιστούν την επέμβαση μόνο και μόνο για τους προαναφερόμενους λόγους. Το πρόβλημα γίνεται χειρότερο κατά τη διάρκεια του ύπνου, όταν οι μύες του λαιμού χαλαρώνουν, μειώνοντας την πίεση του αέρα.
Ο συνδυασμός της χαλάρωσης των μυών και χαμηλής πίεσης προκαλεί στένωση του λαιμού και το παιδί χάνει προσωρινά την ικανότητα να αναπνεύσει (παθαίνει άπνοια). Μετά από λίγα δευτερόλεπτα της αναπνευστικής προσπάθειας ξυπνάει μερικώς για να πάρει μια ανάσα, οι μύες του εργάζονται εντονότερα και ο λαιμός ανοίγει με ένα ξεφύσημα.
Περνώντας από τη συγκεκριμένη φάση αρκετές φορές κατά διάρκεια της νύχτας, το παιδί δεν ξεκουράζεται σωστά, ο ύπνος του διαταράσσεται συνεχώς. Αυτή η κατάσταση είναι γνωστή ως αποφρακτική άπνοια στον ύπνο (OSA).
Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στο ροχαλητό, αναπνευστικές διαταραχές και στην αποφρακτική άπνοια στον ύπνο στα παιδιά;
Οι αναπνευστικές διαταραχές στον ύπνο (SDB) στα παιδιά είναι ένας γενικός όρος, ο οποίος αναφέρεται σε κάθε είδους διαταραχή της αναπνοής, που συμβαίνει κατά τη διάρκεια του ύπνου. Η αποφρακτική άπνοια ύπνου (OSA) στα παιδιά είναι μια σοβαρή μορφή της SDB, κατά την οποία η αναπνοή σταματά εντελώς, μέχρι τη στιγμή, που ο ασθενής με μια συγκεκριμένη μυϊκή προσπάθεια ανοίγει τον αεραγωγό και αρχίζει να αναπνέει πάλι. Συνήθως δεν ξυπνάει εντελώς, αλλά περνάει σε ένα ελαφρύτερο στάδιο του ύπνου.
Το ροχαλητό στα παιδιά είναι μια άλλη μορφή αναπνευστικής διαταραχής στον ύπνο (SDB - Sleep-Disordered Breathing),και ορίζεται ως ο θόρυβος, που προκαλείται από την δόνηση του μαλακού ιστού της υπερώας και του λαιμού. Αυτό επίσης συμβαίνει, όταν ο ασθενής έχει διογκωμένες αμυγδαλές και αδενοειδεις εκβλαστήσεις. Οι ενήλικοι που ροχαλίζουν, συχνά είναι υπέρβαροι ή έχουν ρινικά προβλήματα (όπως η σκολίωση του ρινικού διαφράγματος) που εμποδίζουν την ελεύθερη ροή του αέρα. Κάποιοι από τους ασθενείς που ροχαλίζουν πάσχουν από την υπνική άπνοια. Ωστόσο, από μόνο του το ροχαλητό ( χωρίς αποφρακτική άπνοια ύπνου) σε παιδιά δεν απαιτεί καμία θεραπεία – συνήθως περνάει χωρίς επέμβαση, όταν οι αμυγδαλές και αδενοειδείς εκβλαστήσεις συρρικνώνονται φυσικά με την ηλικία.
Όταν φτάσει να υπάρχει σε μεγάλο βαθμό, η αποφρακτική άπνοια στον ύπνο μπορεί να προκαλέσει σοβαρές παθήσεις, όπως την καρδιακή ανεπάρκεια, ανωμαλίες του καρδιακού ρυθμού και αλλαγές στη ροή του αίματος στους πνεύμονες. Οι παθήσεις αυτές είναι πολύ σπάνιες στα παιδιά, εκτός και αν αντιμετωπίζουν επιπλέον πρόβλημα παχυσαρκίας. Πιο συχνές επιπλοκές της αποφρακτικής άπνοιας στα παιδιά περιλαμβάνουν κακή ανάπτυξη, προβλήματα συμπεριφοράς, δυσκολίες συγκέντρωσης, ενούρηση, ή ημερήσια υπνηλία (διότι ο ύπνος δεν τους προσφέρει αρκετή ξεκούραση, που θα είχαν με την κανονική αναπνοή).
Η διαταραχή του ύπνου μπορεί επίσης να εμφανιστεί και χωρίς πλήρη άπνοια, εάν το παιδί προσπαθεί να αναπνεύσει, πολεμώντας την αντίσταση των ιστών και την μειωμένη ροή του αέρα. Τα περισσότερα παιδιά με διαταραχή της αναπνοής κατά τον ύπνο έχουν διογκωμένες αμυγδαλές και αδενοειδείς εκβλαστήσεις, και στις 90% των περιπτώσεων η συγκεκριμένη ασθένεια θεραπεύεται με αφαίρεση των ιστών. Το ροχαλητό μπορεί να επιμείνει μετά την επέμβαση, αλλά χωρίς την άπνοια δεν απαιτεί καμία θεραπεία. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ωστόσο, υπάρχουν και άλλες αιτίες της SDB, που ίσως να οδηγήσουν στην επίμονη αποφρακτική άπνοια στον ύπνο. Αυτό συνήθως αφορά τους ασθενείς με την παχυσαρκία, μικρογναθία (μικρό σαγόνι), μεγάλη γλώσσα, μια ποικιλία από συγγενή ανωμαλίες του κρανίου, ή με νευρολογικά προβλήματα που επηρεάζουν αρνητικά τον μυϊκό τόνο.
Είναι πολύ σημαντικό να καταλάβουμε, ότι η αποφρακτική άπνοια στον ύπνο δεν είναι απλά ένα πρόβλημα στην αναπνοή!!!
Δηλαδή, στα κατά τα άλλα υγιή παιδιά ο βασικός κίνδυνος της αποφρακτικής άπνοιας βρίσκεται στην στέρηση ξεκούρασης και στην κακή επίδραση στην υγεία, στη συμπεριφορά και στις επιδόσεις κατά τη διάρκεια της ημέρας. Λόγω συνεχόμενης λειτουργίας του εγκεφάλου, η μόνιμη επιστροφή του παιδιού στο ελαφρύτερο στάδιο του ύπνου σημαίνει κακή οξυγόνωση των οργάνων, επειδή στη συγκεκριμένη φάση της ξεκούρασης τα επίπεδα του οξυγόνου στο αίμα είναι πολύ χαμηλά. Δυστυχώς, αυτή η συνεχόμενη μερική αφύπνιση κατακερματίζει τους φυσιολογικούς ρυθμούς του ύπνου και προκαλεί αναποτελεσματικό, ανεπαρκή ύπνο.
Διάγνωση
Σε περίπτωση που το παιδί ή το μωρό σας δεν εμφανίζει αλλά συμπτώματα εκτός του ροχαλητού η κατάσταση δεν συνίσταται περαιτέρω διερεύνησης.
Σε αντίθετη περίπτωση συνίσταται εξέταση ΠαιδοΩΡΛ η οποία περιλαμβάνει ρινοσκόπηση, ωτοσκόπηση, φαρυγγοσκόπηση, τυμπανόγραμμα και ενδοσκόπηση.
Η βασική εξέταση εφαρμόζεται στο ιατρείο και περιλαμβάνει την ενδοσκόπηση ρινός-φάρυγγα με ειδικό (πάρα πολύ λεπτό 2mm) παιδιατρικό εύκαμπτο ρινο-φαρυγγο-λαρυγγοσκόπιο. Μέσω αυτής της μεθόδου θα εφαρμοστεί ακριβέστερη διάγνωση του αίτιου πρόκλησης ροχαλητού και άπνοιας στο παιδί σας. Σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις είναι απαραίτητη η πολυκαταγραφική μελέτη ύπνου.
Θεραπεία
Η αντιμετώπιση της υπνικής άπνοιας εξαρτάται από τα ευρήματα της ενδοσκόπησης του παιδιού. Σε περίπτωση ύπαρξης αλλεργικής ρινίτιδας θα χρειαστεί συγκεκριμένη φαρμακευτική θεραπεία.
Σε υψηλού βαθμού παχυσαρκία συνίσταται η βοήθεια διατροφολόγου για τη ρύθμιση του βάρους του. Στις περισσότερες περιπτώσεις η παρουσία άπνοιας και ροχαλητού οφείλεται σε αδένο-αμυγδαλική υπερτροφία. Στην περίπτωση αυτή συνίσταται πιθανή χειρουργική αντιμετώπιση που περιλαμβάνει αδενοτομή με ή χωρίς αμυγδαλεκτομή, αμυγδαλοτομή ("κούρεμα" αμυγδαλών χωρίς αφαίρεση).
