Σιελαδενίτιδα και σιελολιθίαση

Σιελαδενίτιδα

 Η αποφρακτική σιελαδενίτιδα (σιελολιθίαση) αποτελεί μια βακτηριακή λοίμωξη του σιελογόνου αδένα που συνήθως οφείλεται στην ύπαρξη πέτρας (σιελόλιθος) με αποτέλεσμα την απόφραξη ή την ύπαρξη ηλεκτρολυτικών διαταραχών με στάση του σάλιου. Τα συμπτώματα που εμφανίζονται είναι  ο πόνος, η ερυθρότητα και  η διόγκωση αδένα. Η διάγνωση είναι συνήθως κλινική μέσω CT, υπερηχογραφήματος και μαγνητικής τομογραφίας που  μπορούν να βοηθήσουν στον προσδιορισμό της αιτίας. Η θεραπεία γίνεται με αντιβιοτικά.

Αιτιολογία:

Οι περιπτώσεις που εμφανίζεται  σιελαδενίτιδα προκαλούνται συνήθως μετά από υποέκκριση ή απόφραξη, αλλά μπορεί να αναπτυχθεί χωρίς προφανή αιτία. Οι κύριες σιελογόνοι αδένες είναι οι αδένες της παρωτίδας, οι υπογνάθιοι και οι υπογλώσσιοι αδένες.  Η σιελαδενίτιδα είναι πιο συχνή στην παρωτίδα και εμφανίζεται συνήθως σε ασθενείς 50 έως 60 ετών, σε χρονίως πάσχοντες ασθενείς με ξηροστομία, σε άτομα με σύνδρομο Sjogren και σε όσους έχουν υποβληθεί σε ακτινοθεραπεία στην στοματική κοιλότητα. Οι έφηβοι και οι νεαροί ενήλικες με ανορεξία είναι επίσης επιρρεπείς σε αυτή τη διαταραχή. Η πιο κοινή αιτία είναι ο μικροργανισμός Staphylococcus Aureus (χρυσίζων σταφυλόκκος), ενώ άλλες αιτίες είναι ο στρεπτόκοκκος, τα κολοβακτηρίδια και διάφορα άλλα αναερόβια βακτήρια.

Συμπτώματα:

Πυρετός, ρίγος, μονόπλευρος πόνος και ανάπτυξη οιδήματος.

Πύον μπορεί συχνά να εξέρχεται από τον πόρο με ψηλάφηση στο πάσχον αδένα και θα πρέπει να καλλιεργηθεί. Πολυεστιακή διόγκωση με κλυδασμό μπορεί να υποδεικνύει ένα απόστημα.

Διάγνωση:

Η CT, το υπερηχογράφημα και η μαγνητική τομογραφία, μπορούν να επιβεβαιώσουν την σιελαδενίτιδα ή το απόστημα που δεν είναι εμφανές κλινικά. Η μαγνητική τομογραφία μπορεί να μην είναι χρήσιμη σε υποψία σιαλολιθίασης. Εάν υπάρχει εκκροή πύον από τον πόρο του προσβεβλημένου αδένα, αυτό στέλνεται για Gram χρώση και καλλιέργεια.

Θεραπεία:

• Αντιβιοτικά ευρέως φάσματος
• Τοπικά μέτρα (π.χ. τα φάρμακα/τρόφιμα που αυξάνουν την σιελόρροια , ζεστές κομπρέσες)

Η αρχική θεραπεία με αντιβιοτικά είναι δραστική απέναντι στο S. Aureus. Σε μη αποτελεσματική θεραπεία γίνεται τροποποίηση σύμφωνα με τα αποτελέσματα της καλλιέργειας. Η ενυδάτωση, τα τρόφιμα που αυξάνουν την σιελόρροια (π.χ. ο χυμός λεμονιού, σκληρή καραμέλα ή κάποια άλλη ουσία που ενεργοποιεί τη ροή του σάλιου), οι ζεστές κομπρέσες, η μάλαξη του αδένα και η καλή στοματική υγιεινή είναι επίσης σημαντικά. Τα αποστήματα απαιτούν χειρουργική παροχέτευση.

Σε περιπτώσεις που υπάρχει πέτρα στον πόρο του υπογνάθιου αδένα , η επιλογή που μπορείτε να δοκιμάσετε πριν αφαιρέσετε ολόκληρο τον αδένα είναι μια διαδικασία που ονομάζεται σιαλολιθοτομή.

Σε περίπτωση που εντοπίσετε ψηλαφητή μάζα τότε μπορεί να γίνει η χειρουργική της αφαίρεση χωρις κανένα πρόβλημα (σιαλολιθοτομή). Η σιαλολιθοτομή μπορεί να γίνει στο ιατρείο  με τοπική αναισθησία, σε μικρό χρονικό διάστημα και με άμεση ανακούφιση των συμπτωμάτων του ασθενούς.

Σε ασθενείς με χρόνιες ή υποτροπιάζουσες σιελαδενίτιδες ενδείκνυται επιπολής παρωτιδεκτομή ή αφαίρεση υπογνάθιου αδένα.

Σιαλολιθοτομή

Σε περιπτώσεις που υπάρχει πέτρα στον πόρο του υπογνάθιου αδένα, η επιλογή που μπορείτε να δοκιμάσετε πριν αφαιρέσετε ολόκληρο τον αδένα είναι μια διαδικασία που ονομάζεται σιαλολιθοτομή. Στην ουσία, ο πόρος ανοίγεται έτσι ώστε να μπορεί να αφαιρεθεί μόνο η ίδια η πέτρα. Αν η πέτρα είναι κοντά στο άνοιγμα του πόρου, αυτή η διαδικασία μπορεί να πραγματοποιηθεί στο ιατρείο με τοπική αναισθησία.

Αν ο λίθος βρίσκεται περισσότερο από 1,5 cm μακριά από το άνοιγμα του αγωγού, η διαδικασία θα πρέπει να πραγματοποιηθεί στο χειρουργείο υπό γενική αναισθησία. Σε αυτή την περίπτωση συνήθως ένας μικρός καθετήρας αφήνεται στη θέση του για να εμποδίσει τον πόρο να κλείσει από ουλώδη ιστό και απομακρύνεται περίπου 5 ημέρες αργότερα.

Κίνδυνοι από την διαδικασία αυτή περιλαμβάνουν τη μόλυνση και την αιμορραγία. Ο σπάνιος κίνδυνος της διαδικασίας είναι η ανάπτυξη του ουλώδη ιστού του πόρου με αποτέλεσμα να χρειάζεται επαναλαμβανόμενη διόγκωση του αδένα. Υπάρχει επίσης ένας μικρός κίνδυνος μουδιάσματος στην περιοχή του στόματος.

Σιάλωση

Σιάλωση είναι μια μορφή διόγκωσης των σιελογόνων αδένων που χαρακτηρίζεται απο επίμονη ασυμπτωματική αμφοτερόπλευρη διάχυτη μη-φλεγμονώδη μη-νεοπλασματική διόγκωση της παρωτίδας με περιστασιακή συμμετοχή των υπογνάθιων σιελογόνων αδένων και σπάνια των ελλάσονων σιελογόνων αδένων.

Η σιάλωση διακρίνεται σε 4 βασικές κατηγορίες:

• Ιδιοπαθής
• Διατροφική (υποσιτισμός, βουλιμία, νοσήματα του γαστρεντερικού συστήματος, αμυλοφαγία, ανεπάρκεια βιταμίνης Α)
• Φαρμακευτική 
• Ενδοκρινικές/μεταβολικές (άποιος διαβήτης, σακχαρώδης διαβήτης, υποθυρεοειδισμός κίρρωση του ήπατος, ουραιμία)

Τα συμπτώματα που εμφανίζονται στη σιάλωση είναι τα εξής:

• Συμμετρική, ανώδυνη διόγκωση της παρωτίδας με διατήρηση του φυσιολογικού τόνου στην ψηλάφηση και μετά απο χρόνια εξέλιξη.

​Διάγνωση σιάλωσης

Η διάγνωση της σιάλωσης βασίζεται στα εξής:

• Κλινικό ιστορικό
• Φυσική εξέταση
• Ψηλάφηση της παρωτίδας και των υπογνάθιων σιελογόνων αδένων 
• Οι αναλύσεις αίματος. Μελέτη των ηπατικών ενζύμων, χολερυθρίνης και των επιπέδων πρωτείνης και αλβουμίνης.
• Αξονική τομογραφία για αναζήτηση κάθε ενδοαδενικής βλάβης ή ασβεστοποίησης.
• Μαγνητική τομογραφία 
• FNA βιοψία
• Σιελογραφία
• Σιελοχημεία
• Σιελομετρία​