Διόγκωση υπογνάθιου αδένα - Αφαίρεση υπογναθίου αδένα - Παύλος Τσολαρίδης, M.D. - Ωτορινολαρυγγολόγος (ΩΡΛ) / Χειρουργός κεφαλής & τραχήλου

Η αφαίρεση υπογνάθιου αδένα είναι μια σημαντική χειρουργική επέμβαση. Είναι ένας από τους 2 μεγάλους σιελογόνους αδένες που βρίσκονται στο ανθρώπινο σώμα, ο άλλος είναι η παρωτίδα. Ο πιο συνηθισμένος λόγος για την αφαίρεση αδένα οφείλεται σε επαναλαμβανόμενες λοιμώξεις ή/και μπλοκαρίσματα, τα οποία προκαλούν οίδημα και διόγκωση (χρόνια σιαλολιθίαση). Επίσης άλλο ένας λόγος είναι η παρουσία μη φυσιολογικής μάζας που περιέχεται μέσα στο αδένα (καλοήθης ή κακοήθης).

Οι φλεγμονές υπογνάθιου αδένα καθώς και οι αποφράξεις του πόρου του αδένα είναι οι αιτίες που προκαλούν το πρήξιμο και ως συνέπεια τον πόνο και τη δυσφορία. Όταν υπάρχει ένα μπλοκάρισμα, γίνεται ανάστροφη ροή με αποτέλεσμα την συσσώρευση του σάλιου πίσω από την απόφραξη. Όταν συμβαίνει αυτό, οι σιελογόνοι αδένες διογκώνονται σε μέγεθος. Με την πάροδο του χρόνου (π.χ. ανάμεσα στα γεύματα), το σώμα απορροφά εκ νέου το σάλιο και ο αδένας συρρικνώνεται προς τα πίσω και προς τα κάτω μέχρι το επόμενο γεύμα, το οποίο ενεργοποιεί ξανά τον αδένα και παράγεται περισσότερο σάλιο με αποτέλεσμα την ανάπτυξη οιδήματος (και πάλι).

Η αρχική (μη χειρουργική) θεραπεία έχει ως εξής:

Εφαρμόστε ζεστές κομπρέσες στη διευρυμένη περιοχή δύο έως τρεις φορές την ημέρα. Μετά την εφαρμογή της ζεστής κομπρέσας, κάντε πολύ απαλό μασάζ (με την κίνηση από κάτω προς το στόμα) στις πρησμένες περιοχές.

Μασουλήστε σκληρή και ξινή καραμέλα. Τέτοιες καραμέλες διεγείρουν την παραγωγή σιέλου.

Αυξήστε την κατανάλωση νερού έως τουλάχιστον δύο λίτρα την ημέρα. Προσπαθήστε να αποφεύγετε την καφεΐνη γιατί λειτουργεί ως διουρητικό και μπορεί να αφυδατώσει το σώμα.

Ο αδένας μπορεί να μολυνθεί, μπορεί και όχι. Αν υπάρχει φλεγμονή, ο γιατρός θα σας συνταγογραφήσει ένα αντιβιοτικό συνήθως για το διάστημα 3 εβδομάδων. Χρησιμοποιήστε το αντιβιοτικό σύμφωνα με τις οδηγίες και ολοκληρώστε το πλήρες πρόγραμμα λήψης, ακόμη και αν τα συμπτώματα υποχωρήσουν.

Πάνω από το χρονικό διάστημα 3-4 εβδομάδων, ο αδένας σιγά-σιγά παίρνει την φυσιολογική του μορφή. Αν τα προαναφερόμενα συντηρητικά μέτρα δεν βοηθήσουν, η χειρουργική αφαίρεση είναι το επόμενο βήμα.

Ενδείξεις για αφαίρεση υπογνάθιου

Εάν υπάρχει μια μη φυσιολογική μάζα, αυτή μπορεί να μην αλλάξει σε μέγεθος αλλά ούτε και να εξαφανιστεί. Σε αντίθεση με ένα μπλοκάρισμα, το οίδημα που οφείλεται σε μια μάζα δεν μεταβάλλεται ανάλογα με την κατανάλωση τροφής. Οι περισσότερες μάζες που αναπτύσσονται στο υπογνάθιο αδένα οφείλονται σε καλοήθεις όγκους, όπως το πλειόμορφο αδένωμα ή στον όγκο του Warthin. Αυτοί οι όγκοι είναι γενικά ανώδυνοι και μετακινούνται εύκολα, όταν ψηλαφίζονται. Ακόμα κι αν είναι καλοήθεις οι όγκοι θα πρέπει να αφαιρεθούν επειδή δεν θα αυτοθεραπευτούν από μόνοι τους και θα συνεχίσουν να αυξάνονται σε μέγεθος με την πάροδο του χρόνου, πράγμα που προκαλεί παραμόρφωση. Συνήθως μετά από δεκαετίες αυτοί οι καλοήθεις όγκοι μπορούν επίσης να εξελιχθούν σε καρκίνο (καρκίνωμα σε πλειόμορφο αδένωμα).

Δυστυχώς, ορισμένες μάζες μπορεί να είναι καρκινικές και να περιλαμβάνουν ενα βλεννοεπιδερμοειδές καρκίνωμα, βασικό κυτταρικό καρκίνωμα, καθώς και μεταστάσεις από τον καρκίνο του δέρματος (καρκίνωμα πλακωδών κυττάρων είναι η πιο κοινή). Εάν υπάρχει πόνος, μούδιασμα πάνω από το πηγούνι / δόντια / γλώσσα / στόμα ή παράλυση του προσώπου, η πιθανότητα της μάζας να είναι κακοήθης είναι αυξημένη.

Συνήθως, η εξέταση της μάζας ενός υπογνάθιου αδένα περιλαμβάνει μια αξονική τομογραφία με σκιαγραφικό, καθώς και παρακέντηση με λεπτή βελόνα (FNA) από την ίδια την μάζα. Η απόκτηση ενός FNA είναι χρήσιμη για τον προσδιορισμό της έκτασης της χειρουργικής εκτομής που απαιτείται. Εάν βρεθεί κακοήθεια, απαιτείται μια πιο εκτεταμένη χειρουργική διαδικασία, η οποία περιλαμβάνει την πλήρη αφαίρεση του αδένα, καθώς και των γύρω λεμφαδένων (λεμφαδενικός καθαρισμός).

Μια κοινή ανησυχία των ασθενών σχετικά με την χειρουργική επέμβαση είναι αν αυτή θα επηρεάσει την παραγωγή του σιέλου τους. Η απάντηση είναι ΟΧΙ.

Αφαίρεση υπογνάθιου αδένα

Σε περιπτώσεις όπου η σιαλολιθοτομή δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως επιλογή ή εάν υπάρχει μια πραγματική μάζα, ολόκληρος ο αδένας πρέπει να αφαιρεθεί. Αυτό επιτυγχάνεται κάνοντας μια τομή περίπου 3εκ. κάτω από το σώμα της κάτω γνάθου περίπου 4-5 εκ. σε μήκος. Ανατομικά διεξάγεται παρασκευή του αδένα, με προσεκτική απολίνωση τον μεγάλων αγγείων και αποφυγή τραυματισμού νεύρων. Γίνεται ανεύρεση του πόρου και απολίνωση του. Η τομή κλείνει με πλαστική ραφή. Η όλη διαδικασία διαρκεί περίπου 1-2 ώρες.

Ανάλογα με το πώς προχωράει η χειρουργική επέμβαση και το πόσο υγιής είναι ο ασθενής, μπορεί να είναι σε θέση να αποχωρήσει από την κλινική την ίδια ή την επόμενη ημέρα. Η χειρουργική παροχέτευση απομακρύνεται συνήθως μέσα σε 24 ώρες και τα ράμματα 5-7 ημέρες μετά την επέμβαση. Ο πόνος είναι ελάχιστος μετά από την επέμβαση και στις περισσότερες περιπτώσεις οι άνθρωποι δεν χρειάζονται ούτε παυσίπονα. Οι ασθενείς είναι σε θέση να τρώνε ότι θέλουν, αλλά απαγορεύεται οποιαδήποτε άσκηση ή άρση βαρών τις πρώτες 1-2 εβδομάδες μετά την επέμβαση.

Κίνδυνοι της χειρουργικής επέμβασης περιλαμβάνουν την αιμορραγία και την λοίμωξη. Ωστόσο, οι σπάνιοι κίνδυνοι της αφαίρεσης υπογνάθιου αδένα περιλαμβάνουν την μόνιμη παράλυση χείλος, μόνιμη παράλυση της γλώσσας και το μούδιασμα στο κατώτερο τμήμα του στομίου.

Γιατί συμβαίνει αυτό; Επειδή τα νεύρα που πηγαίνουν στο χείλος, τη γλώσσα, και το δάπεδο του στόματος, όλα περνούν από την περιοχή του υπογνάθιου αδένα και είναι εκτεθειμένα σε κίνδυνο τραυματισμού.

Μερικές φορές μπορεί να υπάρξει προσωρινή βλάβη των νεύρων και η λειτουργία τους μπορεί να επανέλθει με το χρόνο (εβδομάδες ή μήνες), αλλά σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να μην επανέλθει ποτέ. Με τη χρήση διαθερμίας ραδιοκυμάτων για διενέργεια απολίνωσης αγγείων και παρακολούθηση κατά την επέμβαση των βασικών νεύρων με νευροδιεγέρτη μειώνεται σημαντικά ο διεγχειρητικός και μετεγχειρητικός κίνδυνο.